Trào ngược dạ dày gây ho phải làm sao?

Trào ngược dạ dày (GERD) là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến, gây ra cảm giác nóng rát và khó chịu ở ngực, cùng với các triệu chứng khác như ho dai dẳng. Nếu bạn đang gặp phải tình trạng ho kéo dài mà không rõ nguyên nhân, rất có thể đó là dấu hiệu của trào ngược dạ dày. Vậy trào ngược dạ dày gây ho phải làm sao để khắc phục? Hãy cùng tìm hiểu các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả trong bài viết dưới đây để cải thiện chất lượng cuộc sống và ngừng tình trạng ho kéo dài do bệnh lý này.

Tại sao trào ngược dạ dày lại gây ho?

Acid dạ dày kích thích niêm mạc họng và đường thở

Khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể tiếp tục trào lên vùng họng hoặc thậm chí vào đường thở. Acid tiếp xúc với niêm mạc họng và phế quản gây viêm và kích ứng, dẫn đến phản ứng ho để bảo vệ cơ thể.

Viêm thực quản và viêm họng

Việc trào ngược acid thường xuyên có thể gây viêm thực quản (esophagitis) hoặc viêm họng (pharyngitis). Tình trạng viêm này kích thích các dây thần kinh cảm giác, gây ra cảm giác vướng víu và ho khan.

Giảm chức năng cơ vòng thực quản dưới

Cơ vòng thực quản dưới (LES) có vai trò ngăn chặn acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ này yếu hoặc hoạt động kém, acid dễ dàng trào ngược, làm tăng nguy cơ gây ho và các triệu chứng khó chịu khác.

Kích ứng đường hô hấp

Nếu trào ngược dạ dày đến phế quản, nó có thể gây kích ứng hoặc viêm đường hô hấp dưới, dẫn đến tình trạng ho dai dẳng hoặc khò khè.

Tăng áp lực dạ dày

Những yếu tố như ăn quá no, ăn thức ăn gây kích ứng (chua, cay, béo), hoặc nằm ngay sau khi ăn có thể làm tăng áp lực trong dạ dày, dễ dàng đẩy acid lên thực quản và gây ho.

Ảnh hưởng đến các dây thần kinh cảm giác

Việc tiếp xúc với acid dạ dày có thể làm kích thích các dây thần kinh cảm giác ở vùng thực quản và họng, từ đó gây ra phản ứng ho như một cơ chế phòng vệ tự nhiên.

Làm thế nào để giảm ho do trào ngược dạ dày gây ra?

Thay đổi chế độ ăn uống

Tránh thực phẩm gây kích ứng: Các loại thực phẩm có thể làm tăng lượng acid dạ dày hoặc gây kích ứng niêm mạc thực quản cần được hạn chế hoặc tránh hoàn toàn, bao gồm:

• Thức ăn cay: Ớt, gia vị cay có thể làm tăng mức độ acid trong dạ dày và kích thích dạ dày.
• Thực phẩm chua: Cam, chanh, dứa, cà chua và các loại trái cây có tính axit có thể làm tăng sự trào ngược acid dạ dày.
• Đồ ăn béo: Thức ăn chiên, thực phẩm giàu chất béo (như đồ ăn nhanh, thịt mỡ) có thể làm giảm khả năng đóng chặt của cơ vòng thực quản dưới (LES), tạo điều kiện cho acid dạ dày trào ngược lên.
• Đồ uống có caffein và rượu: Caffein (trong cà phê, trà, nước ngọt) và rượu có thể làm tăng sự tiết acid trong dạ dày và làm yếu cơ vòng thực quản.
• Chocolate: Chocolate có chứa caffein và các thành phần khác có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến acid dễ dàng trào ngược.

Ăn ít bữa, thường xuyên

• Thay vì ăn 3 bữa lớn trong ngày, bạn nên chia nhỏ bữa ăn thành 4-5 bữa nhỏ để giảm bớt gánh nặng cho dạ dày. Ăn quá no có thể tạo ra áp lực lớn trong dạ dày, khiến acid dễ dàng trào ngược lên thực quản.

• Không ăn quá no: Hãy ăn vừa đủ và không ăn quá nhiều thức ăn một lúc để tránh việc dạ dày phải làm việc quá sức.

Tránh ăn trước khi ngủ

Ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ có thể khiến acid dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản khi bạn nằm. Vì vậy, hãy tránh ăn vào buổi tối gần giờ đi ngủ để giảm thiểu tình trạng trào ngược.

Chọn thực phẩm dễ tiêu hóa

• Thực phẩm ít chất béo: Các món ăn nhẹ, dễ tiêu hóa như rau quả tươi, cơm trắng, thịt gà, cá, và các sản phẩm từ sữa ít béo giúp dạ dày hoạt động nhẹ nhàng hơn và giảm thiểu trào ngược.

• Các loại thực phẩm giàu chất xơ: Các thực phẩm như yến mạch, chuối, khoai lang, và táo chứa nhiều chất xơ, giúp cải thiện hệ tiêu hóa và giảm áp lực lên dạ dày.

Uống đủ nước và tránh thức uống có gas

• Uống nước ấm: Nước ấm giúp làm dịu dạ dày và họng, giảm cảm giác nóng rát do acid dạ dày. Tránh uống nước có gas, soda hoặc đồ uống có đường vì chúng có thể làm tăng lượng acid trong dạ dày.

• Tránh thức uống chứa caffein và cồn: Những thức uống này có thể làm tăng sản xuất acid và làm yếu cơ vòng thực quản dưới.

Giới hạn thực phẩm gây đầy bụng

Các loại thực phẩm dễ gây đầy bụng như hành, tỏi, đậu, bắp cải, hoặc các loại thức ăn lên men có thể khiến dạ dày bị trướng và tạo ra áp lực lên cơ vòng thực quản, từ đó gây trào ngược.

Làm thế nào để giảm trào ngược dạ dày?

Thay đổi chế độ ăn uống

• Tránh thực phẩm kích thích: Một trong những nguyên nhân chính gây trào ngược dạ dày là những thực phẩm có thể làm tăng sản xuất acid trong dạ dày hoặc làm yếu cơ vòng thực quản dưới (LES). Bạn nên tránh các thực phẩm như:

• Đồ ăn cay và chua: Ớt, gia vị cay, chanh, cà chua và các loại trái cây có tính axit có thể làm tăng tiết acid dạ dày.
• Đồ ăn béo: Thực phẩm chiên, đồ ăn nhanh, thịt mỡ hoặc thức ăn có nhiều dầu mỡ có thể làm yếu cơ LES, khiến acid dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Đồ uống có caffein và rượu: Cà phê, trà, các loại nước ngọt có caffein và rượu có thể kích thích dạ dày sản xuất thêm acid, làm tăng khả năng trào ngược.
• Chocolate: Chocolate chứa caffeine và theobromine, hai chất có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tạo điều kiện cho acid trào ngược lên.
• Ăn ít bữa, thường xuyên: Chia các bữa ăn trong ngày thành 4-5 bữa nhỏ thay vì ăn 3 bữa lớn. Việc ăn ít nhưng thường xuyên sẽ giúp giảm áp lực lên dạ dày và ngăn ngừa acid dạ dày trào ngược lên thực quản.
• Không ăn trước khi đi ngủ: Hãy tránh ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ để tránh tình trạng acid dạ dày trào ngược lên thực quản khi bạn nằm. Tư thế nằm có thể tạo điều kiện thuận lợi cho acid dạ dày chảy lên thực quản.
• Lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa: Ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa như rau củ tươi, thịt nạc, cá và các sản phẩm từ sữa ít béo sẽ giúp giảm thiểu kích ứng dạ dày và cải thiện tiêu hóa.

Thay đổi thói quen sinh hoạt

• Nâng cao đầu giường khi ngủ: Nếu bạn bị trào ngược dạ dày vào ban đêm, hãy thử nâng cao đầu giường từ 15-20 cm hoặc sử dụng gối cao để giúp ngăn ngừa acid trào ngược khi nằm. Khi bạn nằm, acid dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát và khó chịu.

• Không nằm ngay sau khi ăn: Tránh nằm hoặc cúi người ngay sau khi ăn, vì điều này sẽ tạo áp lực lên dạ dày, khiến acid dễ dàng trào ngược lên thực quản. Hãy đứng hoặc đi bộ nhẹ nhàng khoảng 30 phút sau bữa ăn.
• Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng trào ngược. Bạn nên tìm cách thư giãn bằng các bài tập yoga, thiền, hoặc đi bộ nhẹ. Hạn chế các tình huống căng thẳng để giảm mức độ acid trong dạ dày.

Duy trì cân nặng hợp lý

Giảm cân nếu cần thiết: Thừa cân là một yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến trào ngược dạ dày. Khi bạn thừa cân, áp lực lên dạ dày tăng lên, tạo điều kiện cho acid trào ngược lên thực quản. Việc giảm cân không chỉ giúp giảm áp lực lên dạ dày mà còn làm giảm tần suất và mức độ trào ngược.

Sử dụng thuốc điều trị

• Thuốc ức chế acid dạ dày (PPI và H2 blockers): Các loại thuốc như PPI (omeprazole, esomeprazole) và H2 blockers (ranitidine, famotidine) giúp giảm sản xuất acid trong dạ dày, từ đó giảm tình trạng trào ngược và làm dịu cảm giác nóng rát. Bạn nên sử dụng thuốc này theo chỉ định của bác sĩ.

• Thuốc antacid: Thuốc antacid (như Maalox, Tums) có tác dụng trung hòa acid dạ dày, giúp làm giảm nhanh chóng cảm giác nóng rát và khó chịu.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Một số loại thuốc có thể giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày và thực quản khỏi tác động của acid, giảm viêm và kích ứng, như sucralfate hoặc misoprostol.

​​​Tránh các thói quen xấu

• Hút thuốc lá: Hút thuốc có thể làm yếu cơ vòng thực quản dưới, gây giãn cơ và tạo điều kiện cho acid dạ dày trào ngược lên thực quản. Ngừng hút thuốc sẽ giúp giảm nguy cơ trào ngược và cải thiện tình trạng dạ dày.

• Tránh uống quá nhiều nước trong bữa ăn: Uống quá nhiều nước trong bữa ăn có thể làm tăng áp lực trong dạ dày, khiến acid dễ dàng trào ngược lên thực quản. Hãy uống nước giữa các bữa ăn thay vì trong bữa ăn.

Uống các loại thức uống giúp làm dịu dạ dày

• Trà thảo dược: Trà gừng, trà hoa cúc, hoặc trà cam thảo có thể giúp làm dịu dạ dày, giảm viêm và giảm triệu chứng trào ngược. Bạn có thể uống một tách trà ấm sau bữa ăn để hỗ trợ tiêu hóa.

• Nước ấm: Uống nước ấm giúp làm dịu dạ dày và giảm cảm giác nóng rát. Tuy nhiên, cần tránh uống nước quá lạnh hoặc quá nóng, vì chúng có thể làm kích thích dạ dày.