Những điều bị hiểu sai về 'Giờ Vàng' cứu người đột quỵ

Việc xử lý khẩn cấp trong những phút đầu tiên khi đột quỵ đóng vai trò quyết định sự sống còn của bệnh nhân. Tuy nhiên, khái niệm "giờ vàng" trong cấp cứu đột quỵ thường bị hiểu sai, dẫn đến nhiều trường hợp không nhận được sự can thiệp kịp thời.

Thời gian "vàng" giúp người đột quỵ thoát hiểm

Nhiều người lầm tưởng rằng "giờ vàng" cứu đột quỵ là một khoảng thời gian cố định, ví dụ 60 phút. Thực tế, "giờ vàng" ám chỉ khoảng thời gian tốt nhất để can thiệp điều trị nhằm giảm thiểu tối đa tổn thương não. Khoảng thời gian này có thể thay đổi tùy theo loại đột quỵ.

Phân loại đột quỵ:

• Đột quỵ thiếu máu cục bộ (ischemic stroke): Đây là loại phổ biến nhất, chiếm 85% các trường hợp. "Giờ vàng" đối với loại này kéo dài từ 3 đến 4,5 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng. Trong khoảng thời gian này, việc sử dụng thuốc tiêu sợi huyết (tPA) có thể phá vỡ cục máu đông và cứu sống tế bào não.
• Đột quỵ xuất huyết (hemorrhagic stroke): Loại này liên quan đến việc mạch máu não bị vỡ. Ở đây, "giờ vàng" rất ngắn, việc cấp cứu kịp thời ngay lập tức là cần thiết để giảm thiểu tổn thương.

Sau "giờ vàng", bệnh nhân không còn cơ hội hồi phục

Một sai lầm phổ biến khác là cho rằng nếu qua "giờ vàng", việc điều trị sẽ không còn hiệu quả. Tuy nhiên, dù hiệu quả của thuốc tiêu sợi huyết giảm sau thời gian này, các can thiệp khác như hút huyết khối cơ học hoặc phẫu thuật vẫn có thể mang lại kết quả tích cực.

Bệnh nhân nên đến bệnh viện càng sớm càng tốt, vì mỗi phút não không được cung cấp đủ máu sẽ làm chết đi hàng triệu tế bào não. Điều này làm tăng nguy cơ tàn phế và tử vong.

Triệu chứng đột quỵ là giống nhau ở tất cả mọi người

Mỗi người có thể biểu hiện đột quỵ khác nhau. Các triệu chứng điển hình như mất khả năng nói, liệt nửa người, và khuôn mặt bị méo thường dễ nhận ra. Tuy nhiên, đột quỵ có thể biểu hiện dưới dạng đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc thậm chí rối loạn thị lực.

Nhiều người nhầm lẫn các triệu chứng nhẹ với mệt mỏi hoặc căng thẳng và bỏ qua cơ hội được điều trị sớm. Vì vậy, bất cứ dấu hiệu bất thường nào về sức khỏe nên được kiểm tra ngay lập tức.

Sai lầm khi xử trí đột quỵ

Đưa bệnh nhân uống thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ

Một sai lầm nghiêm trọng khác là tự ý cho bệnh nhân uống thuốc như aspirin hoặc thuốc huyết áp với hy vọng sẽ giảm được triệu chứng đột quỵ. Tuy nhiên, không phải trường hợp đột quỵ nào cũng có thể dùng thuốc này. Với đột quỵ xuất huyết, việc dùng aspirin có thể làm tình trạng chảy máu trong não trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến biến chứng nặng nề.

Lời khuyên: Không nên cho bệnh nhân uống bất kỳ loại thuốc nào nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. Việc cấp cứu đúng quy trình sẽ được thực hiện tại bệnh viện.

Sử dụng các biện pháp dân gian như châm cứu hoặc xoa bóp

Trong nhiều trường hợp, người nhà bệnh nhân sử dụng các biện pháp dân gian như châm cứu, xoa bóp, hoặc đánh gió với hy vọng có thể cải thiện tình trạng. Tuy nhiên, những biện pháp này không chỉ không mang lại hiệu quả mà còn có thể làm mất đi cơ hội điều trị sớm:

• Châm kim vào đầu ngón tay: Việc châm vào đầu ngón tay cho chảy máu không thể cứu được người bệnh, ngược lại còn khiến bệnh tình nặng hơn, vì cơn đau khi châm sẽ làm tăng huyết áp của bệnh nhân.
• Cạo gió khi bị đột quỵ: Khi bệnh nhân bị đột quỵ thường có những biểu hiện như tê bì chân tay, liệt chân tay hoặc nửa người, mặt lệch, nói khó, chóng mặt, đau đầu… Chính những biểu hiện này nên nhiều người cho rằng người bệnh bị cảm và tiến hành đánh gió, cạo gió bằng nhiều cách. Tuy nhiên, việc cạo gió không có tác dụng khi bị đột quỵ, mà nó chỉ làm mất thời gian vàng điều trị.
• Tự ý sử dụng các loại thuốc đông y: Với những người có tiền sử cao huyết áp hoặc bị đột quỵ, thường gia đình luôn chuẩn bị sẵn một vài viên thuốc đông y đắt tiền để phòng và sử dụng khi cần. Tuy nhiên, với đột quỵ não, việc uống loại thuốc này không đúng sẽ không có tác dụng, thậm chí có hại cho người bệnh. Chính việc cho uống thuốc và nghĩ uống thuốc tốt sẽ khỏi bệnh dẫn đến tâm lý chủ quan không đưa đi viện sớm, làm mất cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh.

Lời khuyên: Tuyệt đối không nên áp dụng các biện pháp dân gian khi cấp cứu đột quỵ. Việc cần làm là đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế nhanh nhất có thể.

Quy tắc cấp cứu người bị đột quỵ

Quy tắc FAST nhận biết đột quỵ

• F (Face): Méo miệng, biểu hiện rõ khi bệnh nhân cười, nhe răng
• A (Arm): Yếu liệt tay chân, có thể kiểm tra bằng cách yêu cầu bệnh nhân giơ hai tay, hai chân lên cao
• S (Speech): Ngôn ngữ bất thường, giọng đơ đớ, có thể đề nghị bệnh nhân lặp lại cụm từ gì đó xem họ có hiểu và lặp lại được không
• T (Time): Đưa bệnh nhân đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất

Quy tắc sơ cứu người bị đột quỵ

Khi nhận thấy những dấu hiệu bệnh nhân bị đột quỵ thì thời gian là vô cùng quan trọng. Bạn nên gọi ngay cấp cứu 115 hoặc đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt (vì thời gian vàng trong đột quỵ não là 4,5 giờ nếu sử dụng thuốc tiêu huyết khối (làm tan cục máu đông) hoặc trong 6-8 giờ lấy huyết khối cơ học trong trường hợp tắc động mạch lớn trong não. Nếu người bệnh được điều trị trong khoảng thời gian này hoặc sớm hơn thì hoàn toàn có cơ hội hồi phục, hạn chế tối đa biến chứng. Ngược lại nếu điều trị muộn hơn, việc điều trị rất khó khăn, cơ hội phục hồi sẽ thấp đi, khả năng tiên lượng xấu rất cao.

Trong lúc chờ cấp cứu bạn NÊN làm những việc sau:

• Dìu bệnh nhân tránh để bệnh nhân bị ngã, chấn thương.
• Để bệnh nhân nằm ở nơi thoáng mát, kê cao đầu từ 20-30 độ
• Nếu bệnh nhân còn tỉnh, hỏi thăm thông tin của bệnh nhân: Tên họ, số điện thoại người thân, tình trạng bệnh lý mãn tính, để có thể trao đổi tình trạng bệnh nhân khi nhân viên 115 tới.
• Nếu bệnh nhân bị nôn để bệnh nhân nghiêng 45 độ, lấy hết đờm, dãi để tránh gây ngạt bệnh nhân.
• Nếu bệnh nhân bị rối loạn ý thức, kiểm tra mạch của bệnh nhân. Nếu bệnh nhân bị ngưng tim thực hiện ngay hồi sức tim phổi (hô hấp nhân tạo), bạn có thể gọi 115 để được hướng dẫn khi bạn không biết cách làm.

Tham khảo sản phẩm hỗ trợ phòng ngừa và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch do tắc mạch, cục máu đông (tai biến mạch máu não, đột quỵ, xơ vữa động mạch, loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim...) tại đây