Nguyên nhân gây mệt mỏi chán ăn bạn không ngờ tới

Cảm giác mệt mỏi và chán ăn không chỉ xuất hiện khi cơ thể thiếu ngủ hay căng thẳng mà có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe mà bạn ít ngờ đến. Biếng ăn nếu không được điều trị kịp thời có thể gây sụt cân và suy dinh dưỡng nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây ra chán ăn ở người lớn

Các bệnh lý tiêu hóa

Các bệnh lý tiêu hóa, như viêm dạ dày, viêm ruột hoặc hội chứng ruột kích thích, có thể làm mất cảm giác thèm ăn. Khi hệ tiêu hóa không hoạt động tốt, quá trình hấp thu dinh dưỡng và tiêu hóa thức ăn sẽ bị cản trở, gây khó chịu ở vùng bụng và làm cho bạn cảm thấy chán ăn. Tình trạng này kéo dài sẽ gây suy dinh dưỡng, làm cơ thể mệt mỏi và ảnh hưởng đến sức khỏe.

Rối loạn giấc ngủ

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và cân bằng cảm giác thèm ăn. Thiếu ngủ hoặc ngủ không đủ giấc có thể làm giảm sự trao đổi chất của cơ thể, giảm cảm giác thèm ăn. Điều này không chỉ làm người lớn mệt mỏi mà còn gây ra tình trạng chán ăn, đặc biệt khi rối loạn giấc ngủ kéo dài.

Căng thẳng và lo âu kéo dài

Căng thẳng và lo âu kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn gây ra nhiều rối loạn trong cơ thể. Khi cơ thể chịu áp lực quá lớn, não sẽ giải phóng cortisol – một loại hormone gây stress – làm mất cân bằng các chức năng sinh lý, bao gồm cả tiêu hóa. Căng thẳng kéo dài làm bạn mất cảm giác thèm ăn, đồng thời gây mệt mỏi do cơ thể không có đủ năng lượng. Cảm giác chán ăn kèm theo sự kiệt sức là một dấu hiệu không thể xem nhẹ của căng thẳng tâm lý.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc, bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm và thuốc điều trị bệnh mạn tính, có thể gây tác dụng phụ là chán ăn. Thuốc có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột hoặc gây buồn nôn, khiến người dùng không muốn ăn. Nếu tình trạng chán ăn kéo dài do dùng thuốc, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm giải pháp thay thế hoặc điều chỉnh liều lượng.

Các bệnh mãn tính

Các bệnh về lao như lao phổi, lao màng phổi, lao ổ bụng... thường có triệu chứng sốt kèm theo chán ăn. Ngoài ra, các bệnh về nội tiết như tiểu đường, suy tuyến giáp hoặc suy tuyến thượng thận cũng gây ra tình trạng chán ăn;

Thiếu hụt dinh dưỡng

Thiếu hụt một số vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin B12, sắt, kẽm có thể ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn. Những dưỡng chất này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì năng lượng và hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Khi thiếu hụt, cơ thể không đủ năng lượng để hoạt động, dẫn đến tình trạng mệt mỏi và chán ăn.

Lối sống ít vận động

Người lớn ít vận động hoặc có lối sống ít hoạt động thể chất thường có xu hướng chán ăn. Hoạt động thể chất giúp kích thích hệ tiêu hóa và làm tăng cảm giác thèm ăn. Khi ít vận động, cơ thể không đốt cháy nhiều năng lượng, làm giảm cảm giác đói và thèm ăn.

Hậu quả khi chán ăn kéo dài

Suy dinh dưỡng

Khi chán ăn, cơ thể không nhận đủ các dưỡng chất cần thiết như protein, vitamin và khoáng chất. Điều này dẫn đến suy dinh dưỡng, làm cho hệ miễn dịch suy yếu và giảm khả năng chống lại các bệnh tật. Ở người lớn tuổi, suy dinh dưỡng còn có thể làm trầm trọng thêm các bệnh lý nền, gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.

Giảm cân không kiểm soát

Chán ăn lâu ngày thường khiến người lớn sụt cân nhanh chóng, do lượng calo nạp vào cơ thể thấp hơn nhiều so với nhu cầu cần thiết. Việc giảm cân không kiểm soát có thể làm suy yếu cơ bắp, giảm mật độ xương, gây mất sức, mệt mỏi và khiến cơ thể thiếu năng lượng để duy trì các hoạt động hàng ngày.

Suy giảm hệ miễn dịch

Thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu làm cho hệ miễn dịch trở nên suy yếu, khiến người bị chán ăn dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và khó hồi phục sau khi mắc bệnh. Với một hệ miễn dịch yếu, cơ thể cũng trở nên nhạy cảm hơn với các tác động từ môi trường bên ngoài, dễ dẫn đến các vấn đề về hô hấp và tiêu hóa.

Rối loạn tiêu hóa

Khi không ăn đủ lượng thức ăn cần thiết, hệ tiêu hóa cũng trở nên "nhàn rỗi" và hoạt động kém hiệu quả. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như táo bón, khó tiêu, và giảm nhu động ruột. Việc tiêu hóa chậm và không đều đặn có thể khiến người bị chán ăn cảm thấy khó chịu, càng làm giảm động lực ăn uống.

Mất cân bằng điện giải

Chán ăn gây mất cân bằng điện giải trong cơ thể, đặc biệt là nếu người bệnh không uống đủ nước hoặc bổ sung các khoáng chất thiết yếu như natri, kali và magiê. Sự mất cân bằng này có thể dẫn đến các triệu chứng như chuột rút, mệt mỏi, chóng mặt và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng đến tim mạch.

Suy giảm chức năng cơ và xương

Cơ bắp và xương cần một lượng lớn protein, canxi và vitamin D để duy trì sức khỏe và sự bền bỉ. Chán ăn lâu ngày có thể gây ra suy giảm cơ bắp, làm yếu cơ, giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương. Đặc biệt ở người lớn tuổi, nguy cơ gãy xương và té ngã sẽ cao hơn do sự suy yếu của cơ và xương.

Suy giảm trí nhớ và tinh thần

Chán ăn cũng ảnh hưởng đến chức năng não bộ, gây ra tình trạng suy giảm trí nhớ và khó tập trung. Khi cơ thể không cung cấp đủ glucose – nguồn năng lượng chính cho não, khả năng tư duy và xử lý thông tin cũng giảm. Ngoài ra, thiếu hụt vitamin B và các axit béo thiết yếu cũng có thể làm cho tình trạng lo âu, căng thẳng, và trầm cảm trở nên trầm trọng hơn.

Suy giảm chất lượng cuộc sống

Cuối cùng, tình trạng chán ăn kéo dài ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Người bị chán ăn thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng và ít có hứng thú với các hoạt động hàng ngày. Điều này làm giảm khả năng làm việc, duy trì các mối quan hệ xã hội và tạo cảm giác cô đơn, tiêu cực.

Khắc phục biếng ăn ở người lớn

Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý

Để cải thiện biếng ăn, điều quan trọng là xây dựng chế độ ăn uống hợp lý và đa dạng. Hãy chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa lớn để tránh cảm giác quá no. Tập trung vào các thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, và protein từ thịt nạc, cá, trứng và đậu. Bổ sung thêm các món ăn yêu thích để kích thích vị giác và tăng cảm giác ngon miệng.

Tăng cường bổ sung vitamin và khoáng chất

Thiếu hụt một số vitamin và khoáng chất như vitamin B12, sắt, kẽm, và axit folic có thể làm giảm cảm giác thèm ăn. Đảm bảo bổ sung đầy đủ những dưỡng chất này qua chế độ ăn hoặc thực phẩm chức năng. Việc bổ sung vitamin tổng hợp cũng có thể hỗ trợ cải thiện biếng ăn và tăng cường sức khỏe tổng thể, đặc biệt khi bạn cảm thấy cơ thể suy nhược.

Duy trì thói quen vận động

Vận động không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn giúp kích thích tiêu hóa và cải thiện cảm giác thèm ăn. Tham gia các hoạt động thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, hoặc bơi lội có thể tăng cường tuần hoàn máu, nâng cao tinh thần và tạo cảm giác đói tự nhiên. Thậm chí, chỉ cần 15-30 phút vận động mỗi ngày cũng đủ để cải thiện tình trạng biếng ăn.

Giảm căng thẳng và lo âu

Căng thẳng và lo âu là nguyên nhân phổ biến dẫn đến biếng ăn. Thực hiện các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc hít thở sâu có thể giúp làm dịu tâm trí và giảm căng thẳng. Bạn cũng có thể dành thời gian cho những hoạt động yêu thích, trò chuyện với bạn bè, hoặc tham gia vào các hoạt động xã hội để nâng cao tinh thần, từ đó kích thích cảm giác thèm ăn.

Bổ sung probiotics để hỗ trợ tiêu hóa

Men vi sinh (probiotics) có thể cải thiện hệ vi sinh đường ruột, giúp tiêu hóa tốt hơn và tăng cường cảm giác thèm ăn. Probiotics có thể được bổ sung thông qua các sản phẩm như sữa chua, kefir, hoặc các loại thực phẩm chức năng. Khi hệ tiêu hóa hoạt động tốt, cảm giác khó chịu sau ăn giảm đi, giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn trong việc ăn uống.

Tạo môi trường ăn uống thoải mái

Môi trường ăn uống có thể ảnh hưởng lớn đến cảm giác ngon miệng. Hãy tạo không gian ăn uống thoải mái, không áp lực, tránh bị phân tâm bởi công việc hoặc các thiết bị điện tử. Bạn cũng có thể ăn cùng gia đình hoặc bạn bè để tăng cảm giác vui vẻ, hứng khởi khi ăn. Trang trí bàn ăn đẹp mắt và chế biến món ăn hấp dẫn cũng là cách khơi dậy cảm giác thèm ăn.

Đi khám và điều trị các bệnh lý nền

Nếu tình trạng biếng ăn kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng khác như đau bụng, khó tiêu, hoặc sụt cân nhanh chóng, nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra. Các bệnh lý như viêm dạ dày, hội chứng ruột kích thích hoặc các rối loạn tiêu hóa khác có thể là nguyên nhân gây biếng ăn. Việc điều trị tận gốc các bệnh lý này sẽ giúp cải thiện tình trạng biếng ăn hiệu quả hơn.

Thay đổi thực đơn thường xuyên

Sự đơn điệu trong bữa ăn có thể làm giảm hứng thú với ăn uống. Thay đổi thực đơn thường xuyên, bổ sung các món ăn mới lạ và sáng tạo với các cách chế biến đa dạng có thể giúp kích thích vị giác. Thêm vào đó, bạn cũng có thể thử các loại gia vị khác nhau để tăng hương vị cho bữa ăn, giúp tạo cảm giác ngon miệng hơn.