Cảnh báo nguy cơ đột quỵ gia tăng

Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và để lại di chứng nghiêm trọng, hiện nay, nguy cơ đột quỵ đang ngày càng gia tăng do lối sống, ô nhiễm môi trường và các bệnh lý mạn tính phổ biến. Theo Tổ chức Đột quỵ Thế giới (The World Stroke Organization WSO) thì cứ bốn người trưởng thành sẽ có một người bị đột quỵ trong đời. Hiện nay, trên toàn thế giới mỗi năm có 15 triệu người bị đột quỵ với 5 triệu người tử vong và 5 triệu người bị tàn tật vĩnh viễn. Riêng ở Việt Nam mỗi năm có hơn 200.000 người bị đột quỵ, 50% tử vong, 45% sống sót với di chứng về thần kinh, vận động, chỉ có 5% khỏi bệnh. Đáng lo ngại, Việt Nam trong những năm gần đây thuộc nhóm những quốc gia có nguy cơ đột quỵ cao nhất thế giới, tỷ lệ bệnh nhân mắc đột quỵ tăng đáng kể và có dấu hiệu ngày càng trẻ hóa, gia tăng mạnh từ 40-45 tuổi, thậm chí xuất hiện cả ở tuổi 20.

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ là tình trạng khi nguồn cung cấp máu đến não bị gián đoạn, gây tổn thương não bộ và dẫn đến các di chứng về sức khỏe, thậm chí tử vong. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong toàn cầu. Đột quỵ có hai loại chính: đột quỵ nhồi máu não và đột quỵ xuất huyết não.

Tại sao nguy cơ đột quỵ đang ngày càng gia tăng?

Nguy cơ đột quỵ đang có xu hướng gia tăng đáng kể, và điều này chủ yếu do sự thay đổi về lối sống, các yếu tố môi trường, và một số tình trạng bệnh lý mãn tính ngày càng phổ biến.

Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

Với cuộc sống ngày càng bận rộn, chế độ ăn uống và sinh hoạt của nhiều người trở nên gấp gáp, thiếu những dưỡng chất thiết yếu và dư thừa những thực phẩm có hại:

• Thực phẩm chế biến sẵn: Những loại thực phẩm này chứa nhiều muối, chất béo chuyển hóa, và đường, gây ra tình trạng béo phì, tăng huyết áp, và mỡ máu - ba yếu tố nguy cơ chính dẫn đến đột quỵ.
• Uống nhiều đồ uống có cồn: Tiêu thụ đồ uống có cồn vượt quá mức khuyến nghị làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và tăng huyết áp - yếu tố hàng đầu gây đột quỵ.

Thiếu hoạt động thể chất

Lối sống ít vận động là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến béo phì và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Theo WHO, nhiều người trưởng thành không đáp ứng được mức độ hoạt động thể chất khuyến nghị:

• Tăng cân và béo phì: Thừa cân, béo phì gây áp lực lên hệ tuần hoàn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như huyết áp cao và bệnh tim, từ đó dẫn đến đột quỵ.
• Giảm khả năng tuần hoàn máu: Thiếu vận động dẫn đến tuần hoàn kém, tích tụ mỡ trong các mạch máu và làm cản trở dòng máu lên não.

Các bệnh mãn tính và rối loạn chuyển hóa

Một số bệnh mạn tính và rối loạn chuyển hóa phổ biến hiện nay là yếu tố gia tăng nguy cơ đột quỵ:

• Huyết áp cao: Theo thống kê, huyết áp cao là nguyên nhân chính gây đột quỵ, ảnh hưởng đến hơn một tỷ người trên thế giới. Huyết áp cao làm tổn thương thành mạch máu và dễ dẫn đến hình thành cục máu đông.
• Tiểu đường: Người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ cao mắc đột quỵ do mức đường huyết cao gây tổn thương các mạch máu, làm suy yếu chức năng não.
• Rối loạn lipid máu: Mức cholesterol cao làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, gây cản trở lưu thông máu lên não.

Ô nhiễm môi trường

Ô nhiễm môi trường là yếu tố không thể bỏ qua khi nói đến sự gia tăng nguy cơ đột quỵ. Những hạt bụi nhỏ (PM2.5) và khí độc hại trong không khí có thể xâm nhập vào hệ hô hấp và hệ tuần hoàn, làm tổn thương các mạch máu não và tim, tăng nguy cơ đột quỵ. Thời tiết nắng nóng kéo dài do biến đổi khí hậu có thể làm tăng huyết áp và gây căng thẳng cho cơ thể, đặc biệt là ở người lớn tuổi và người có bệnh nền.

Stress và thiếu ngủ

Stress và mất ngủ là hai yếu tố thường gặp trong lối sống hiện đại, đặc biệt ở nhóm người làm việc văn phòng và người trẻ. Stress kéo dài ảnh hưởng đến tim mạch và huyết áp. Khi stress tăng cao, cơ thể tiết ra các hormone gây căng thẳng như cortisol, gây tác động tiêu cực lên tim và hệ mạch máu. Thiếu ngủ làm tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa và tăng nguy cơ các vấn đề tim mạch. Những người ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm có nguy cơ cao hơn mắc các bệnh liên quan đến đột quỵ.

Sử dụng thuốc lá và chất kích thích

Sử dụng thuốc lá, thuốc lào và chất kích thích làm tăng nguy cơ đột quỵ rõ rệt:

• Nicotine trong thuốc lá: Làm tăng huyết áp và gây hẹp động mạch, là một trong những yếu tố chính gây đột quỵ.

• Chất kích thích khác: Sử dụng ma túy và các chất kích thích làm rối loạn chức năng mạch máu, gây nguy cơ tổn thương não nghiêm trọng.

Hệ lụy của đột quỵ

Sức khỏe thể chất

Đột quỵ thường làm tổn thương một phần não bộ, dẫn đến liệt nửa người hoặc yếu cơ, khiến người bệnh khó khăn trong việc đi lại và cử động. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc nói, đọc và viết, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp. Đột quỵ có thể làm giảm khả năng tư duy, ghi nhớ và xử lý thông tin, dẫn đến sa sút trí tuệ hoặc suy giảm nhận thức. Ngoài ra, đột quỵ thường làm ảnh hưởng đến các cơ nuốt, gây khó khăn trong việc ăn uống và tăng nguy cơ sặc thức ăn.

Tâm lý

Đột quỵ mang đến cho người bệnh những tổn thương tinh thần sâu sắc. Nhiều người sau đột quỵ dễ rơi vào trạng thái trầm cảm và lo âu, do phải chấp nhận sự thay đổi đột ngột về khả năng vận động và phụ thuộc vào người khác trong sinh hoạt hàng ngày. Sự tự ti, mặc cảm vì khiếm khuyết cơ thể và mất đi khả năng làm việc cũng ảnh hưởng lớn đến tâm lý người bệnh. Cảm giác mất tự chủ, cô đơn và suy giảm động lực sống trở nên phổ biến, khiến họ khó tìm thấy niềm vui trong cuộc sống và dẫn đến nguy cơ cách ly xã hội ngày càng gia tăng. Những áp lực tâm lý này không chỉ tác động đến bản thân người bệnh mà còn ảnh hưởng đến tinh thần của cả gia đình và người chăm sóc.

Gánh nặng kinh tế

Đột quỵ tạo ra gánh nặng tài chính lớn cho gia đình người bệnh. Quá trình điều trị và phục hồi đột quỵ thường kéo dài, bao gồm chi phí thuốc men, phẫu thuật, vật lý trị liệu và dịch vụ chăm sóc lâu dài. Nếu người bệnh là lao động chính trong gia đình, mất đi thu nhập từ họ sẽ gây áp lực lớn lên kinh tế gia đình, đặc biệt trong hoàn cảnh phải gánh thêm chi phí điều trị. Hơn nữa, gia đình cần dành thời gian và nguồn lực chăm sóc người bệnh, ảnh hưởng đến công việc và các hoạt động khác của các thành viên. Những khó khăn tài chính kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống mà còn gây ra những mâu thuẫn trong gia đình.

Gánh nặng cho xã hội

Đột quỵ không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân người bệnh và gia đình mà còn tạo ra gánh nặng cho xã hội và hệ thống y tế. Tỷ lệ người mắc đột quỵ tăng cao tạo áp lực lớn lên hệ thống y tế, từ nhu cầu điều trị, phục hồi chức năng đến hỗ trợ chăm sóc dài hạn. Điều này đặc biệt đáng lo ngại tại các quốc gia có dân số già hóa và khả năng chi trả của người dân còn hạn chế. Sự gia tăng chi phí y tế do điều trị đột quỵ làm hao tốn ngân sách và giảm khả năng đầu tư vào các dịch vụ y tế khác, đồng thời ảnh hưởng đến năng suất lao động của xã hội khi một lượng lớn người lao động bị mất khả năng làm việc. Những gánh nặng này khiến đột quỵ không chỉ là vấn đề sức khỏe cá nhân mà còn là mối quan ngại chung của toàn xã hội.

Làm gì để phòng ngừa nguy cơ đột quỵ?

Kiểm soát huyết áp

Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ, vì vậy việc kiểm soát huyết áp là rất quan trọng. Cần đo huyết áp định kỳ và duy trì mức huyết áp ổn định qua chế độ ăn ít muối, ít chất béo bão hòa, và hạn chế thức uống có cồn. Nếu cần, có thể sử dụng thuốc hạ huyết áp theo chỉ định của bác sĩ.

Kiểm soát cân nặng và duy trì chế độ ăn lành mạnh

Thừa cân, béo phì là yếu tố tăng nguy cơ đột quỵ. Cần duy trì một chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein từ cá, thịt nạc. Tránh thức ăn nhiều đường, mỡ và muối. Chế độ ăn này không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn làm giảm cholesterol và ổn định huyết áp.

Tập thể dục không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn tăng cường sức khỏe tim mạch, ổn định huyết áp và giảm stress. Cố gắng tập ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần, với các hoạt động như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe. Thói quen này giúp tuần hoàn máu tốt hơn và giảm nguy cơ đột quỵ.

Không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia

Thuốc lá là yếu tố nguy cơ chính của đột quỵ vì chất nicotine làm tăng huyết áp và tổn thương mạch máu. Bỏ thuốc lá không chỉ giảm nguy cơ đột quỵ mà còn giúp cải thiện sức khỏe toàn diện. Ngoài ra, việc uống rượu bia nên được kiểm soát, hạn chế không quá 1-2 ly nhỏ mỗi ngày để tránh các tác động tiêu cực lên tim mạch và huyết áp.

Kiểm soát tiểu đường

Tiểu đường là một yếu tố nguy cơ quan trọng, vì lượng đường trong máu cao có thể gây tổn thương mạch máu và làm tăng nguy cơ đột quỵ. Người mắc tiểu đường cần kiểm soát đường huyết chặt chẽ thông qua chế độ ăn uống, tập thể dục, và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để giảm thiểu rủi ro.

Giảm căng thẳng

Căng thẳng và mất ngủ kéo dài làm tăng huyết áp và ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Hãy tìm cách giảm căng thẳng thông qua các phương pháp như yoga, thiền, hoặc các hoạt động thư giãn. Ngủ đủ giấc (6-8 tiếng mỗi đêm) là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ đột quỵ.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, mỡ máu cao hoặc tiểu đường. Việc này cho phép bạn chủ động kiểm soát sức khỏe và ngăn ngừa đột quỵ từ sớm. Hãy trao đổi với bác sĩ để nhận lời khuyên phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn và theo dõi các chỉ số sức khỏe thường xuyên.

Tham khảo sản phẩm phòng ngừa đột quỵ tại đây