Miễn dịch tự thân là gì? Tại sao lại cần tăng cường miễn dịch tự thân

Miễn dịch tự thân - bức tường vững chắc bảo vệ cơ thể khỏi các mối đe dọa từ vi khuẩn, virus và các yếu tố gây hại. Nhưng thực sự, miễn dịch tự thân là gì và tại sao việc tăng cường nó lại trở nên quan trọng đến vậy? Hãy cùng khám phá bí mật của hệ thống miễn dịch và tầm quan trọng của việc có một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh.

Miễn dịch tự thân là gì?

Miễn dịch tự thân là khả năng miễn dịch của chính cơ thể chúng ta. Hệ miễn dịch là một hệ thống phức tạp gồm nhiều cơ quan, tế bào và protein hoạt động cùng nhau để bảo vệ cơ thể khỏi các kẻ xâm nhập ngoại lai như vi khuẩn, virus, nấm, và các chất độc. Khác với hệ thống thần kinh, hệ miễn dịch của cơ thể phức tạp hơn và nằm ở khắp các nơi trong người, bao gồm:

• Tủy xương: Là nơi sản xuất ra các tế bào máu, bao gồm cả các tế bào của hệ miễn dịch như tế bào bạch cầu.
• Hạch bạch huyết (hạch lympho): Là nơi lọc các chất độc và vi khuẩn ra khỏi chất lỏng mà nó đi qua, và cũng là nơi các tế bào miễn dịch tương tác với nhau.
• Lách (âm hạch): Là một cơ quan miễn dịch quan trọng, giúp lọc và phân giải các vi khuẩn và các tế bào bị hỏng khác từ máu.
• Amidan cổ họng: Là một phần của hệ miễn dịch đầu tiên bảo vệ đường hô hấp khỏi vi khuẩn và virus xâm nhập.
• Tủy bạch (thịt lách): Giúp tạo ra và lưu trữ các tế bào miễn dịch.
• Màng bọc não: Có chứa tế bào miễn dịch giúp bảo vệ não và tủy sống.
• Da: Là hàng rào vật lý đầu tiên ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn và virus.
• Tế bào miễn dịch: Bao gồm tế bào B, tế bào T, tế bào kí sinh trùng, macrophage, và nhiều tế bào khác. Chúng hoạt động cùng nhau để phát hiện, phân biệt và phá hủy các kẻ xâm nhập.
• Protein và hợp chất khác trong máu: Như kháng nguyên, kháng thể, và các yếu tố hòa tan khác giúp nhận diện và tiêu diệt kẻ xâm nhập.
• Niêm mạc: Các niêm mạc ở đường hô hấp, tiêu hóa và tiểu tiện chứa các tế bào miễn dịch và chất kháng khuẩn giúp ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh.

Hệ miễn dịch không phải lúc nào cũng có sẵn trong cơ thể mỗi người và cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch ở mỗi người cũng sẽ có sự khác nhau. Hệ miễn dịch có thể được chia thành 3 dạng chính là:

Hệ miễn dịch bẩm sinh đã có:

Nhắc đến cái tên thì chắc hẳn các bạn cũng có thể đoán được nguồn gốc của loại hệ miễn dịch này. Chúng vốn đã được hình thành trong cơ thể con người trước cả khi sinh ra và có thể phát triển và nhân lên bội phần khi cơ thể được phát triển một cách khỏe mạnh nhất.

Hệ miễn dịch bẩm sinh chiếm tỉ lệ rất lớn trong cơ thể mỗi người. Làn da của chúng ta và các chất dịch nhầy có trong ruột hay cổ họng đều được xem là nằm trong nhóm hệ miễn dịch bẩm sinh, hay tuyến phòng thủ chống bệnh đầu tiên.

Hệ miễn dịch thích ứng hay hệ miễn dịch thích nghi:

Đây là loại hệ miễn dịch có khả năng tự sinh và tự diệt. Khi cơ thể vô tình gặp phải các mầm bệnh hoặc tiêm các loại vacxin mà “tuyến phòng thủ chống bệnh đầu tiên” không thể giải quyết được thì cơ thể chúng ta buộc phải tự động sản sinh ra các loại hệ miễn dịch có khả năng áp chế mầm bệnh hoặc thích nghi với loại vacxin mới được đưa vào cơ thể.

Hệ miễn dịch thụ động hay hệ miễn dịch vay mượn:

Loại hệ miễn dịch này thực chất không có sẵn trong cơ thể chúng ta (như hệ miễn dịch bẩm sinh) hoặc cơ thể tự sản sinh ra (như hệ miễn dịch thích nghi) mà chúng được chuyển vào cơ thể bằng các cách khác nhau.

Hệ thống miễn dịch này được truyền từ mẹ sang con thông qua nhau thai và sữa mẹ nhằm giúp cơ thể non nớt của các bé có khả năng chống lại một số mầm bệnh mà cơ thể mẹ có thể chống lại. Trường hợp tiêm phòng cũng được xem là bổ sung hệ miễn dịch thụ động. Tuy nhiên, hệ miễn dịch thụ động có thể sẽ mất dần đi chứ không thể tồn tại mãi trong cơ thể người được nhận.

Tại sao lại tăng cường miễn dịch tự thân lại quan trọng?

Vai trò của hệ miễn dịch

Hệ miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các mối đe dọa từ môi trường và duy trì sức khỏe:

• Phòng vệ chống lại kẻ xâm nhập: Hệ miễn dịch phát hiện và tiêu diệt các kẻ xâm nhập ngoại lai như vi khuẩn, virus, nấm, và ký sinh trùng, ngăn chặn chúng gây bệnh hoặc lây lan trong cơ thể.
• Nhận biết và loại bỏ tế bào bị hỏng: Hệ miễn dịch giúp nhận diện và loại bỏ tế bào bị hỏng, biến đổi hoặc lão hóa trong cơ thể, giữ cho cơ thể khỏe mạnh.
• Chống lại sự biến đổi ác tính: Hệ miễn dịch có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào biến đổi ác tính, giúp ngăn chặn sự phát triển của bệnh ung thư.
• Hồi phục sau chấn thương: Khi cơ thể bị chấn thương, hệ miễn dịch tham gia vào quá trình phục hồi, ngăn ngừa nhiễm trùng và giúp vết thương lành nhanh chóng.
• Tạo "bộ nhớ miễn dịch": Nhờ vào tế bào B và T, hệ miễn dịch có khả năng "nhớ" các kẻ xâm nhập từng tiếp xúc trước đó. Điều này giúp cơ thể phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ hơn khi tái tiếp xúc với cùng một kẻ xâm nhập.
• Điều chỉnh sự dị ứng: Mặc dù đôi khi hệ miễn dịch có thể phản ứng quá mạnh với các chất không gây hại (gây ra dị ứng), nhưng nó cũng giúp cơ thể nhận biết và giảm thiểu các phản ứng dị ứng trong một số trường hợp.
• Duy trì sự cân bằng của cơ thể: Hệ miễn dịch giúp duy trì sự cân bằng giữa việc phòng vệ và không tấn công chính cơ thể – một quá trình quan trọng để ngăn chặn các tình trạng tự miễn dịch, khi mà hệ miễn dịch tấn công các tế bào và mô của cơ thể.

Nhìn chung, hệ miễn dịch là một hệ thống phức tạp và thiết yếu, đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ và duy trì sức khỏe cho cơ thể.

Tầm quan trọng của hệ miễn dịch

Một hệ miễn dịch yếu đem lại cơ hội cho vi khuẩn, virus và độc tố xâm nhập, gây nên các bệnh tật. Hệ miễn dịch khi không hoạt động ổn định có thể gây ra dị ứng do phản ứng với các chất ít gây hại như phấn hoa hay lông vật nuôi, làm tăng độ nhạy cảm của cơ thể.

Ngoài ra, hệ miễn dịch cũng đóng vai trò chính trong quá trình thải ghép ở những bệnh nhân thực hiện phẫu thuật cấy ghép thay thế các mô hoặc cơ quan nội tạng. Rối loạn miễn dịch còn gây ra những bệnh lý khác, chẳng hạn như:

• Các bệnh tự miễn: Tiểu đường ở trẻ vị thành niên, viêm khớp dạng thấp và thiếu máu
• Các bệnh suy giảm miễn dịch: HIV/AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người) và suy giảm miễn dịch kết hợp nghiêm trọng SCID